AHA Erlebnis: Van bibberkalt tot Belgische spijzen

Dit weekend hebben een speciaal cadeautje uitgepakt. Van onze (schoon)familie krijgen we een weekendje Ardennen. We hadden het twee jaar terug al gekregen, maar door familieomstandigheden kwam het er niet van om te gaan. Nu was het weekend eindelijk aangebroken. En natuurlijk, vanzelfsprekend gaan we ook geocachen. Wat maakt het dat we aan het geocachen in de Ardennen zoveel plezier hebben beleefd...?

Mijn partner werkt vier dagen en heeft vrijdag meestal vrij. Ik heb een dagje vrij genomen. We vertrekken 's morgens rond een uur of 11. Dit betekent dat we net voor tweeën in de Ardennen aankomen. Ik rijd, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik autorijden een beetje saai vindt, ik rijd dagelijks naar Amsterdam, en dat is op zijn zachts gezegd niet echt uitdagend. De weg is recht, alle wegen liggen als een glooiende laan voor je, en ook in snelheid is er weinig variatie. 

Maar toch, als je op 'vakantie' gaat, krijg je toch wat meer plezier in rijden, het start met een andere mood en je komt op andere wegen dan je normaal rijdt. Het is rustig op de weg. We doden de tijd tijdens de rit door samen teksten te oefenen voor een toneelstuk, waar ik een rol in heb. De eerste twee uren vliegen voorbij, figuurlijk dan. Nabij Maastricht heb ik alle aandacht op de weg nodig. Er zijn wegopbrekingen, en het is hier wat drukker.

Al gauw gaan we de grens over. Dat zie je meteen aan de omgeving. Belgiè heeft een andere bouwstijl, de wegen zijn anders en het is veel minder plat. We genieten van deze verandering, het rijden is opeens niet meer saai. En op sommige stukken zitten onverwachte afritten en kruisingen in de weg,  Dus alle aandacht naar het rijden.

In de Ardennen aangekomen checken we in bij ons hotel. We hebben geluk, want hoewel we een uur vroeger aankomen dan de incheck tijd, is onze kamer al klaar. dat is mooi, want dat betekent dat we vanmiddag nog een geocache kunnen doen.

In de hotelkamer hebben we wifi. En we kijken op de Ipad naar leuke geocaches in de buurt. We zoeken naar multi´s. De eerste die we bekijken is een hike van 30 kilometer, verrassend, zo´n lange multi hebben we nog niet gezien. Maar de afstand is iets te veel voor ons. we kijken verder en we besluiten GC185Z5 / bibberkalt 2008 bosfagne te gaan doen. dit is een korte multi in de buurt van het hotel. De cache beschrijving waarschuwt de cache niet te gaan lopen bij sneeuw. Dat klinkt spannend, en het nodigt dan op een één of andere manier uit om het juist deze cache te gaan doen. Gelukkig er geen sneeuw, ondanks dat er een klein beetje is voorspeld voor morgen.

De cache is een route door het veenlandschap. Het veengebied ligt achter een gehucht, met stukken bos eromheen. het weer is een beetje grijs, en de temperatuur is koud, iets boven het vriespunt, en klam. De titel van de blog pas dus goed. We trekken een warme trui aan en gaan op weg.

Aangekomen bij de parkeerplaats, die wel honderd auto's zou kunnen herbergen, merken we dat we de enige zijn. Alles is hier stil. Je hoort geen auto's of mensen, alleen de wind. Alleen als je heel stil staat, en als je goed luistert, hoor je in de verte het geluid van een zaagmachine. De multi is van het type waarbij de waypoints al gegeven zijn. Je kunt de route dus eenvoudig lopen. Bij ieder waypoint is een vraag, waarmee je straks een formule kan invullen om de eindcache uiteindelijk te vinden.

We gaan op weg. Naast het geluid van de wind horen we nu ook beekjes met kabbelend water. Wat een prachtig geluid eigenlijk, de beek zijn eigen toon en  timbres. Elke keer als we verder lopen, in het overigens redelijke vlakke, maar hoger liggend veen, merken we dat het water toch anders reageert met de omgeving. Soms stroomt het snel, dan weer langzaam, soms wordt het water door een smalle geul geperst, en dan is er weer ruimte. Wat een boel variatie op een klein stukje land en water.

Het gekke van het waterpatroon is dat er twee dingen gebeuren. Aan de ene kant geeft het algemene kabbelend geluid een rustgevend effect. Er is geen speciaal patroon te herkennen. Aan de andere kant merkt je de dissonant op van de variaties in het geluid, deze komen juist weer sterker naar voren.


Bij het tweede waypoint komen we een oorlogsmonument tegen, ter ere van 4 geallieerden die hier in 1943 zijn neergestort. Er ligt een oude propeller van het neergestort vliegtuig uit de tweede wereldoorlog. Een opvallend element, zo in dit natuurlijke landschap. Er zijn hier meer caches met oorlogsherinneringen, zien we in de cachelijst.

Het veen is erg drassig. We kunnen niet naast elkaar lopen, de weg is soms te smal en de weg is ook nat. We lopen zelfs een klein stukje uit elkaar en moeten goed op onze passen ´passen´. Soms strekt er een diepe plas water breed over de grond, en soms is het simpelweg een dikke modderpool waar je vele centimeters in zakt. Als je dan zo dicht bij elkaar loopt, zie je niet het beste pad die je kan nemen om enigszins droog te lopen.

Het is koud en klam, en eigenlijk winters, zonder bladeren aan de bomen. De lucht is grauw en grijs. Het landschap is toch mooi, ondanks dat we eigenlijk van het zomerse groen houden. 

Langzaam voltooien we onze tocht. Er zijn nog twee waypoints met vragen. Van ėėn waypoint is de vraag klontje klaar, die kunnen we goed beantwoorden. Van een andere waypoint is het antwoord al gegeven in de tekst van de geocache, omdat de oorspronkelijke vraag niet meer te beantwoorden is. Van de twee andere waypoints denken we het antwoord te weten, maar zijn er ook twijfels. 


We berekenen het eindpunt en komen op een logische plek uit. Maar daar vinden we de cache niet. Toch maar naar de hint kijken. Deze geeft een berekening zodat je het antwoord kan dubbelchecken. Gelukkig, want het veen is zo nat, dat we niet veel zin hebben om terug te lopen om alsnog het goede antwoord te proberen te vinden. Daarbij vinden we het meestal saai om de route nog een keer te lopen, we hebben alles immers al een keer gezien. Met het controlegetal in de hint kunnen we gelukkig twee eindcoördinaten berekenen. Eentje is het duidelijk niet, die ligt op een gekke plek. En met het andere coördinaat bereiken we al snel een plek, die na enig zoeken de cache onthult.

De Ardennen spreekt aan, het is een prachtig landschap, we genieten volop. Maar gek genoeg horen we van toeristen in Nederland, dat dat ook aanspreekt, terwijl wij het een beetje saai vinden. Hoe komt het toch dat een nieuwe omgeving zoveel meer plezier geeft. Ik denk dat dit door de bedrading in onze hersenen komt. Onze hersenen zijn voorgeprogrammeerd om te letten op gevaar. Dus ook als er geen gevaar is draaien onze hersenen een programma af die continu kijkt of je moet 'oppassen', ze zijn alert. Die alertheid, mits er geen hoge stress is, wordt als prettig ervaren, het is een natuurlijke staat van waarnemen. 

Het zit echt ingebouwd, je kunt er niets aan doen. Het is als een klok die continu blijft tikken. Het systeem is zo bedraad dat alles wat je al goed kent wordt genegeerd, en alles wat anders is, opvalt. Het eerder beschreven monument is een prachtig voorbeeld.

Om het alertheid-programmaatje in onze hersenen efficiënt en effectief te kunnen draaien, hebben onze hersens ook een ander 'slim maar nasty' mechanisme ingebouwd. Dat is onze natuurlijke neiging om alles in hokje waar te nemen. Dit zorgt voor snelle (en dus soms voor ondoordachte en niet zo slimme) besluitvormingen en waarnemingen, ideaal voor als er plots een mammoet verschijnt, maar funest als angst niet nodig is. Het systeem is puur op overleven gericht, en gebruikt het angst mechanisme als signaal.

De foto van deze bomen hebben we genomen en een stukje bos tijdens de cache wandeling is ook zo´n voorbeeld. Geen boom valt meer op als unieke eenling, ons brein signaleert niets 'onderscheidends'. Misschien zit daar ook onze fascinatie voor herhaling en patronen in.

Helaas geeft dat systeem nogal vervelende bijwerkingen in onze maatschappij, zo zijn we geneigd mensen of dingen met een ander uiterlijk of andere manier van communiceren dan standaard extra alert te zien en de hersenen signaleren dat met alertheid, gewoon omdat het er anders uit ziet dan we gewend zijn. Ik heb het zelf ook meegemaakt met mijn lengte van boven de 2 meter, als kind viel je meteen op, en peer-groep-genoten moeten er op reageren, want het machientje zegt nu eenmaal: 'anders!'. Nu weet ik in ieder geval hoe dat werkt, had ik dat toen ook maar geweten dat mijn vermoedens hierover juist waren. Dan was ik misschien minder onzeker hierover geweest.

Als ik in Nederland cache, dan krijg ik vaak hetzelfde landschap voor mijn ogen. Dit wordt heel snel in het hokje 'geen gevaar' gestopt (immers ik weet dat er geen gevaar is, dit is mijn ervaring die ik bij dit patroon heb opgebouwd), en dus niet meer actief waargenomen. Maar hier in het voor ons nieuwe landschap van de Ardennen, is de alertheid hoger, vinden er meer processen in ons hoofd plaats, worden nieuwe verbanden gelegd.  En zeker omdat na een snelle onbewuste beoordeling  het hokje 'geen gevaar' wordt getriggerd, vinden we alles vooral erg mooi. 

Of eigenlijk moet ik misschien zeggen: genieten we van het gevoel wat eigen onze interne veiligheidsmachientje genereert: alertheid en toch geen gevaar? Eigenlijk is het een soort continue proces van  een 'aha erlebnis' zoals psycholoog Karl Bühler beschreef.

Kunnen we daarmee 100% verklaren waarom we de Ardennen zo mooi vinden, ik denk het niet, Want wat mooi of niet mooi is, daar buigen filosofen, psychologen en kunstwetenschappers zich al eeuwen over, en daar is het laatste woord nog niet over gezegd. Verandering van spijs doet eten, is een oud spreekwoord. Eigenlijk weten we dit al uit ervaring, maar hoe dit nu exact in ons brein werkt?

Wij eindigen de dag in ieder geval met een goed gevoel, we hebben lekker gewandeld, gepuzzeld en we hebben ook nog een beloning gekregen door de puzzel te kraken en de cache te vinden. We gaan tevreden terug. 

Niet lang daarna genieten we van de Belgische spijzen in het Hotel. 
Heerlijk...

Geocachen

Voer voor psychologen

Johan