Het gevecht om zekerheid

Het zoeken van een geocache, zeker als deze moeilijk te vinden is, is een opmerkelijk proces van omgaan met onzekerheid en doorzettingsvermogen. Dit merkten we opnieuw toen we nog een keer op weg gingen voor de geocache ´Trajectum Lumen´. Wanneer geef je op en wanneer ga je door?

Het schijnt zo te zijn dat een mens ook maar een wezen is, die vooral irrationeel denkt, vooral grip probeert te krijgen op omstandigheden en eigenlijk maar wat aanmoddert, afhankelijk van de beloning die je krijgt: en waarschijnlijk is de beloning gerelateerd aan de oertijd: voedsel, veiligheid, onderdak en vermenigvuldiging. Het is dan ook de vraag hoe het toch kan dat we zo ver zijn gekomen waar we nu staan.

Dit vraagstuk werd concreet toen we voor de derde keer aan Trajectum Lumen begonnen. Trajectum Lumen is een geocache gebaseerd op de lichtkunstroute in Utrecht. De eerste keer zijn we iets over de helft van het traject gekomen, de tweede keer tot het laatste waypoint. Nu zijn we naar Utrecht getogen om de hopelijk goed opgeloste vragen en puzzels toe te passen op een soort plattegrond, om uiteindelijk de stash te kunnen vinden.

Het laatste deel doen we overdag. We vertrekken van huis, waar de kinderen, heel 'genuanceerd' even laten weten, dat ze vermoeden dat het vanavond wel weer soep met brood wordt eten, want regelmatig komen we later terug dan gepland. Tja, de onzekerheid wat ze te eten krijgen speelt blijkbaar parten.

De boodschap negerend stappen we op de trein richting Utrecht. Daar zijn we na 20 minuten. We lopen het stationsgebouw uit. Allereerst denken we lekker lui te kunnen doen, en op grond van logjes te ´raden´ waar de stash zich moet bevinden. We lopen naar die locatie, maar al gauw blijkt dat we met raden niet verder komen, hier ligt de stash duidelijk niet. We zijn eigenlijk in een val gelopen: we creëren in ons hoofd een eigen werkelijkheid: we zoeken informatie in logjes en de beschrijving, en toetsen dat op informatie in ons hoofd. Daarbij negeren we dat de wereld veel groter is en dat de kans eigenlijk klein is dat wat in ons hoofd zit, ook een juiste representatie is van de puzzel van de cache. Maar, ons van nature ingebouwde mechanisme dat we liever de bekende dan de onbekende weg in slaan, helpt ook mee.

Onbekend maakt onbemind. Het spreekwoord bestaat niet zomaar: blijkbaar is het een universeel menselijk gegeven. Dit is een directe aanwijzing dat onze hersenen blijkbaar bedraad zijn, we kunnen haast niet anders. Waarschijnlijk is het een overlevingsmechanisme: in de oertijd kozen we voor de veilige weg, want onveilig betekent mogelijk de dood. Onze hersens hebben de voorkeur voor zekerheid. Het is niet voor niets dat slechte gewoontes moeilijk zijn af te leren. Liever de zekerheid van slechte gewoontes, dan de onzekerheid van een nieuw pad inslaan.

We lopen toch maar naar het laatste waypoint, en gaan daar van start met een soort schema van ingekleurde hokjes. Elke vraag die we hebben beantwoord is een zwart hokje. Nu heeft Trajectum Lumen per waypoint 3 vragen. Er zijn 15 waypoints. Dus de zekerheid, daar is het begrip weer, dat alle antwoorden goed zijn is laag. Sommige antwoorden zijn onomstotelijk duidelijk, maar omdat een aantal lichtobjecten niet aan stonden tijdens onze eerste tochten, hebben we wat vragen bij elkaar gegoogled en gegokt. Lastig die onzekerheid. Het enige wat je dan kan doen, is onverbiddelijk doorzetten.

We proberen de plattegrond te interpreteren, en zo letterlijk mogelijk toe te passen. De omschrijving geeft ook de lengte van elk blokje, maar al lopend van blok naar blok is dat toch grofweg inschatten weer een extra onzekerheid die wordt geïntroduceerd. Ons oerinstinct om vanuit zekerheid te opereren wordt danig op de proef gesteld. Gelukkig heeft de CO in de beschrijving een aantal hints: we  moeten een getal op een muur zoeken (gelukkig zag ik dat pas geleden een wijziging was doorgevoerd in de beschrijving, want voorheen moesten we een tekst op de grond zoeken). En we zouden ook langs een rij lichtjes moeten komen.

Nu zijn er in Utrecht getallen zat aan de muur, maar we komen er al snel achter dat we naar specifieke bordjes moeten kijken. Maar daar zijn er héééél veel van. En we vergissen ons flink in de afstand van de blokjes, al gauw staan we op allerlei plekken in Utrecht. Mijn partner wil het opgeven, we dolen al een tijdje rond, en er lijkt geen einde aan te komen. Er zijn geen aanwijzingen dat het einde in zicht is. Het betreffende nummer op de muur kunnen we niet vinden. Ik wil nog wel even doorgaan, en omdat we vaker tot dit dilemma komen, nemen we een compromis besluit: we gaan nog een half uurtje door, en dan gaan we terug naar huis.Er moet nog eten gekookt worden en onze pubers zitten te wachten, maar als we de schat alsnog vinden is dat super en hoeven we niet meer met hangende pootjes terug.

Wanneer er druk op tijd komt, komt er iets in beweging, heel vreemd. je wordt een stuk besluitvaardiger, en veel doelgerichter. Nog één keer pakken we alle clues bij elkaar, en lopen een route die we al als eerste hebben gelopen. Dit moet toch de goede route zijn! En prompt komen we bij hetzelfde eindpunt en opeens zien we nu wel de cijfers aan de muur. 

Potverdorie, het zal je maar gebeuren. We waren hier een uur geleden ook al. Blijkbaar activeert de tijdsdruk een extra scherp vermogen. Ook dat komt vermoedelijk uit de oertijd: als je hard moet rennen voor een mammoet reageert je lichaam en (dus) geest scherper. 

De druk wordt nog hoger, onze kids vragen via de piepende whatsapps waar we blijven...? Het nest moet blijkbaar gevoed worden. In mijn hoofd zie ik piepende kuikens, met hun kop boven het nest, bijna niet te negeren als ouder. We zien dat we over de  afgesproken tijd zitten, maar nu houdt de geocache ons een spreekwoordelijk stukje worst voor: we zijn er bijna! Maar het is niet de eerste keer dat net het laatste stuk nog veel tijd gaat kosten. We besluiten nu door te gaan, we laten onze kinderen maar even in de onzekerheid!

Het laatste stukje is even doorzetten, maar dan heb je ook wat. Een peiling en een kwartiertje later hebben we de plek gevonden. Een leuke plek, zo hebben we hem met onze beperkte ervaring nog niet gevonden.

Ik vind dit een leuke geocache. We werden uitgedaagd op het snijvlak van zekerheid en onzekerheid, hij was lastig, heeft ons tot hoofdbrekens gebracht, maar was zeker niet onoplosbaar. We hebben kou en regen doorstaan, maar ook een mooie route gelopen. Hoewel we vaak in onzekerheid waren (wat zeker niet prettig voelt), maakte dat juist de kracht van de geocache, het euforie van het vinden van de schat wordt er alleen maar groter door.

Ons brein is weer gevoed met een nieuwe ervaring, en die nemen we weer mee naar nieuwe geocaches. 

Geocaching, Een gevecht om zekerheid
Voer voor psychologen.

Johan